Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z  dnia 9 stycznia 2023 r., II OSK 2172/22

Elektrownia fotowoltaiczna jest specyficznym przedsięwzięciem zaliczanym do instalacji odnawialnego źródła energii w rozumieniu art. 2 pkt 13 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (tekst jednolity Dz. U. z 2022 r. poz. 1378 z późn. zm.). Jego specyfika, jako formy zainwestowania i zagospodarowania, wyraża się w tym, że choć taka elektrownia nie jest całkowicie bezobsługowa, to jednak jej eksploatacja zasadniczo nie wymaga udziału człowieka, poza ewentualnymi potrzebami związanymi z konserwacją i naprawami. W związku z tym istnieją podstawy do obrony tezy, że tereny przeznaczone pod elektrownie fotowoltaiczne, choć stanowią formę przeznaczenia inwestycyjnego, w zasadzie nie wymagają zapewnienia dostępu do drogi publicznej. (…)

Jeżeli na danym terenie plan miejscowy przewiduje zainwestowanie, w tym zwłaszcza lokalizację budynków mieszkalnych (choćby była to zabudowa zagrodowa), to nie może ograniczyć się do stwierdzenia w tekście planu, że "przejście i dojazd zapewniony" jest zapewniony przez inne tereny przeznaczone pod uprawy rolne (§ 22 ust. 9 lit. b i c). W takiej wersji plan bowiem tylko dopuszcza hipotetyczną możliwość, o ile w ogóle będzie to możliwe, wytyczenia połączenia terenu o nowym sposobie zagospodarowania z siecią dróg publicznych. Tymczasem to organ planistyczny, w aspekcie urbanistycznym, powinien zapewnić odpowiednią dostępność komunikacyjną poszczególnych obszarów inwestycyjnych, jeżeli sam decyduje się je wyznaczyć.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 5 kwietnia 2022 r., II OSK 1266/19

Skoro żaden przepis nie nakazuje określenia w planie miejscowym dla jednej działki ewidencyjnej wyłącznie jednego sposobu przeznaczenia możliwym jest wyważenie interesów stron i takie zaproponowanie rozwiązań planistycznych, które może być tolerowane przez właściciela działki.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 czerwca 2022 r., II OSK 1052/19

W przypadku tablic reklamowych i urządzeń reklamowych konieczne jest określenie na podstawie art. 37a ust. 9 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym warunków dostosowania istniejących w dniu wejścia w życie uchwały tablic reklamowych i urządzeń reklamowych do zakazów, zasad lub warunków określonych w tej uchwale, gdy z uwagi na ustalenia uchwały nie jest możliwe bez dodatkowych przepisów jednoznaczne określenie sposobu dostosowania tych tablic reklamowych i urządzeń reklamowych do ustaleń uchwały. Taka konieczność zachodzi na przykład wówczas, gdy w uchwale wprowadzono ograniczenia ilościowe w zakresie sytuowania na określonej nieruchomości tablic reklamowych i urządzeń reklamowych, zaś te tablice reklamowe i urządzenia reklamowe zostały usytuowane przez różne podmioty. W takim przypadku bez dodatkowej regulacji nie można ustalić sposobu dostosowania. (…)

Dodać należy, że w przypadku, gdy na jednej nieruchomości (obiekcie) znajduje się więcej niż jedna tablica reklamowa lub urządzenie reklamowe usytuowane przez różne podmioty i więcej niż jedna z takich tablic lub urządzeń reklamowych nie spełnia wymogów uchwały w postaci gabarytów, standardów jakościowych, materiałów, czy usytuowania to nie zachodzi wątpliwość, co do podmiotu, na którym ciąży obowiązek dostosowania. Ciąży on – jak wynika z art. 37d ust. 1 i 2 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - na tym, kto umieścił tablicę reklamową lub urządzenie reklamowe albo, gdy takiego podmiotu nie można ustalić, na właścicielu, użytkowniku wieczystym lub posiadaczu samoistnym nieruchomości lub obiektu budowlanego, na których umieszczono tablicę reklamową lub urządzenie reklamowe.

 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 czerwca 2022 r., II OSK 1759/19

Elementem kształtowania zagospodarowania nieruchomości rolnych może być wyłączenie części nieruchomości rolnych spod zabudowy w celu pozostawienia ich wyłącznie pod uprawy, jednak nie może być zasadą dopuszczenie na nieruchomościach rolnych jedynie upraw bez dopuszczenia chociaż na części terenu enklaw, gdzie taka zabudowa byłaby dopuszczalna. Czy innym jest bowiem wyłączenie możliwości wznoszenia budynków o określonych parametrach, a czymś diametralnie odmiennym zakaz wznoszenia budynków. Nie sposób bowiem prowadzić racjonalnej gospodarki rolnej bez możliwości realizacji budynków.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 czerwca 2022 r., II OSK 528/22

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych, przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych na cele nierolnicze i nieleśne, wymagającego zgody, o której mowa w ust. 2, dokonuje się w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, sporządzonym w trybie określonym w przepisach o planowaniu i zagospodarowaniu.

Konsekwencją przytoczonej regulacji jest to, że ustalenia kierunkowe w studium co do zmiany przeznaczenia oznaczonych terenów rolnych pod zabudowę nie są wiążące przy uchwalaniu planu miejscowego w przypadku braku zgody właściwego organu, stosownie do art. 7 ust. 2 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych.

Postanowienie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 stycznia 2022 r., VII SA/Wa 1471/21

Rada posiada samodzielność oraz swobodę decydowania o losie wszczętej procedury planistycznej. Rada może w toku prac planistycznych w miarę potrzeby dokonywać zmian co do obszaru objętego przyszłym planem a jeśli uzna to za konieczne, przerwać procedurę sporządzania planu i wycofać się z inicjatywy pianistycznej.

Uchwała o przystąpieniu do sporządzenia planu miejscowego zagospodarowania przestrzennego nie jest przepisem prawa miejscowego. Nie przesądza przeznaczenia żadnej nieruchomości położonej w obszarze nią objętym i nie wypowiada się wiążąco w kwestii sposobu zagospodarowania tych nieruchomości. (…) Zatem uchwała w sprawie przystąpienia do sporządzenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego co do zasady nie narusza indywidualnego interesu prawnego wnoszącego skargę, nie wywołuje skutków materialnoprawnych, nie kształtuje sytuacji prawnej podmiotów spoza systemu administracji publicznej. Jest aktem prawa wewnętrznego wiążącego organ wykonawczy, który jest zobowiązany do podjęcia dalszych działań zmierzających do uchwalenia planu. (…)

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 25 stycznia 2022 r., II OSK 734/19

Organ konserwatorski wpisując nieruchomość do rejestru zabytków nieruchomych nie jest związany ustaleniami planu miejscowego i nie ocenia czy dany wpis pozostaje w zgodności z przeznaczeniem terenu w planie co do możliwości jego zagospodarowania.

W tym zakresie plan miejscowy ma charakter wtórny i powinien być dostosowany do wymogów wynikających z ochrony zabytków (art. 15 ust. 2 pkt 4 upzp).

Zgodnie bowiem z art. art. 19 ust. 1 pkt 1 ustawy z 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego uwzględnia się, w szczególności ochronę: zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru i ich otoczenia.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego  z  dnia 10 marca 2022 r., II OSK 341/22

(…)  art. 10 ust. 2 pkt 8 u.p.z.p. przewiduje obowiązek sporządzenia planu miejscowego tak dla obszarów, dla których konieczność ta wynika z "przepisów odrębnych", jak i dla obszarów przestrzeni publicznej. Przepis ten rozróżnia aktualnie trzy rodzaje obszarów, dla których obowiązkowe jest sporządzenie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego: tj. na podstawie przepisów odrębnych sensu stricto, obszary wymagające przeprowadzenia scaleń i podziału nieruchomości oraz obszary przestrzeni publicznej. (…) Innymi słowy wyznaczone w studium obszary przestrzeni publicznej należą do terenów wymagających sporządzenia planu miejscowego.

 Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego  z  dnia 2 marca 2022 r., I OSK 1117/21

(…) do zmiany przeznaczenia gruntu leśnego dochodzi w sytuacji gdy, w oparciu o wyrażoną wcześniej zgodę uprawnionego organu, teren leśny został w uchwalonym planie zagospodarowania przestrzennego przeznaczony na cele inne niż leśne. W miejscowym planie dochodzi wówczas do "skonsumowania" zgody udzielonej w trybie przepisów u.g.r.l. W następstwie tego grunt leśny przestaje być przeznaczony na cele leśne (vide: wyrok NSA z dnia 31 sierpnia 2017 r., II OSK 3027/15, www.orzeczenia.nsa.gov.pl ). Raz udzielona zgoda na zmianę przeznaczenia określonego gruntu leśnego dokonana w trybie art. 7 ust. 2 u.g.r.l. ma charakter trwały, chyba że decyzja wydana w tym zakresie została w prawem przewidzianym trybie uchylona, zmieniona lub stwierdzono jej nieważność (art. 16 § 1 k.p.a.). Tym samym, w razie zamiaru przeznaczenia tego terenu na cele nieleśne w toku uchwalania nowego planu lub zmiany istniejącego, nie jest wymagane uzyskanie kolejnej zgody o jakiej mowa w art. 17 pkt 6 lit. c) u.p.z.p.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 9 listopada 2021 r., II OSK 1693/21

Zgodnie z art. 15 ust. 2 pkt 1 u.p.z.p., w planie miejscowym określa się obowiązkowo przeznaczenie terenów oraz linie rozgraniczające tereny o różnym przeznaczeniu lub różnych zasadach zagospodarowania. Przepis ten nie zawiera żadnych zastrzeżeń i ograniczeń co do linii rozgraniczających, czy przeznaczenia terenu, poza uznaniem ich za obowiązkowe ustalenie planu. (…) Zatem przepisy ustawy nie dają podstaw do przyjęcia, że niedopuszczalne jest określenie dla tego samego terenu przeznaczenia mieszanego. (…)

Brak jest też przepisu, który nakładałby na gminę obowiązek rozgraniczenia liniami terenów o poszczególnych funkcjach dopuszczonych w ramach jednego terenu o przeznaczeniu mieszanym.

Generalnie zróżnicowanie powierzchni biologicznie czynnej w planie stosownie do art. 15 ust. 2 pkt 6 u.p.z.p. nie stanowi wady planu, a już nie uzasadnia w przypadku (…) wydzielenia liniami rozgraniczającymi tych dwóch wartości powierzchni biologicznie czynnej.

Nie ma przepisu prawa, który nakazywałby wyznaczać linie rozgraniczające tereny biologicznie czynne. Poza tym jak powszechnie przyjmuje się w orzecznictwie NSA – patrz wyrok NSA z dnia 25 września 2020 r. II OSK 1154/20, wymóg wprowadzenia linii rozgraniczających tereny ograniczony jest przesłanką różnego przeznaczenia terenu. Różne przeznaczenie terenu to przeznaczenie, które pozostaje w sprzeczności, a zatem gdy nie można go pogodzić, np. przeznaczenia na budownictwo mieszkaniowe z przeznaczeniem na produkcyjną działalność. Nie stanowi takiej sprzeczności przeznaczenie terenów na budownictwo usługowe i mieszkaniowe. Funkcje te się łączą, a zatem nie można wywodzić o różnym przeznaczeniu.

Tym bardziej więc w ramach jednej jednostki określającej w planie symbolem P-U oznaczenie powierzchni biologicznie czynnej nawet w dwóch wartościach dla strefy koncentracji powierzchnie biologicznie czynnej jak i rozliczanej łącznie w strefie i poza strefą koncentracji powierzchni biologicznie czynnej nie wymagało (…) wyznaczenia linii rozgraniczających. Zresztą w istocie w planie granice tej strefy wyznacza nieprzekraczalna linia zabudowy. Dopiero brak linii zabudowy wzdłuż strefy koncentracji powierzchni biologicznie czynnej powodowałby, że możliwe byłoby sytuowanie zabudowy w tej strefie.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 stycznia 2021 r., II OSK 2362/20

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego powinien być tak skonstruowany, aby była zapewniona możliwość obsługi komunikacyjnej określonych terenów. (…) Przy czym, ani ustawa, ani rozporządzenie, zobowiązując do określenia układu komunikacyjnego i jego parametrów, nie ograniczają tego układu wyłącznie do dróg publicznych, obejmując nim wszystkie drogi występujące w ramach ustaleń planu. Zauważyć także należy, że prawodawca lokalny ma obowiązek tak ukształtować przeznaczenie terenów objętych planem, by w sposób racjonalny zapewnić dostępność komunikacyjną poszczególnych obszarów, jakie ten plan obejmuje, ze szczególnym uwzględnieniem terenów, które z natury takiej dostępności wymagają.

Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego  z dnia 16 kwietnia 2021 r., II OSK 557/21

Jakkolwiek studium nie jest aktem prawa miejscowego, a aktem prawa wewnętrznego, to jako akt planistyczny kształtuje politykę przestrzenną gminy i wiąże organy gminy przy sporządzeniu i uchwaleniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego (art. 9 ust. 4 oraz art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym - Dz. U. z 2020 r., poz. 293 ze zm.). Ustalenia planu miejscowego stanowią konsekwencję ustaleń studium. Dysponując władztwem planistycznym gmina może zmienić w planie miejscowym dotychczasowe przeznaczenie określonych obszarów gminy, ale jedynie w granicach zakreślonych ustaleniami studium. Tym samym istnieje ścisły związek pomiędzy studium i planem miejscowym, który sprawia, że nie można zasadnie twierdzić, iż studium nie ma żadnego znaczenia dla właściciela nieruchomości. Wręcz przeciwnie, studium, mimo że nie jest aktem prawa miejscowego, poprzez to, że wiąże organy gminy przy uchwalaniu planu miejscowego, ma istotne znaczenie dla kształtowania sytuacji prawnej właściciela nieruchomości położonej na terenie gminy. Przy modelu zależności pomiędzy studium i planem miejscowym, przyjętym w ustawie o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, nie sposób w związku z tym uciec od stwierdzenia, że studium może bezpośrednio i konkretnie naruszać interes prawny lub uprawnienie właścicieli nieruchomości położonych na terenie gminy.

Można powiedzieć, że jeżeli właściciel jednej nieruchomości zgodnie z ustaleniami studium, którego postanowienia przełożą się na treść planu miejscowego (ustalenia, na skutek wiążącego organy gminy charakteru studium, będą mogły być przeniesione do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego), może więcej, to właściciel sąsiedniej nieruchomości będzie musiał więcej znosić.

Postanowienie Naczelnego Sądu Administracyjnego  z dnia 23 marca 2021 r., II OSK 472/21

Wpływ planu miejscowego na zakres prawa własności nieruchomości, która jest objęta planem miejscowym, jest w świetle art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (…) oczywisty. Natomiast wpływ planu miejscowego na zakres wykonywania prawa własności nieruchomości położonych poza obszarem planu miejscowego wynika z art. 144 Kodeksu cywilnego. Skoro bowiem właściciel nieruchomości objętej planem miejscowym będzie mógł z tej nieruchomości korzystać w sposób określony w planie miejscowym, to właściciele sąsiednich nieruchomości, w tym znajdujących się poza obszarem planu miejscowego, będą musieli więcej znosić. O ile nieruchomości leżą w bezpośrednim sąsiedztwie, a nadto ustalenia planu otwierają szerokie możliwości przed właścicielem jednej z nich w zakresie wykonywania prawa własności, to z reguły ustalenia planu dla jednej nieruchomości naruszać będą interes prawny właściciela sąsiedniej nieruchomości.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego  z dnia 25 maja 2020 r., I OSK 372/19

Miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który jest aktem prawa miejscowego, a w którym przeznaczono grunt leśny na cele nieleśne nie powoduje utraty leśnego charakteru tego gruntu, ale stanowi podstawę prawną do wydania decyzji zezwalającej na takie wyłączenie

Dopiero wyłączenie gruntów leśnych na podstawie decyzji o wyłączeniu, a wydanie takiej decyzji jest możliwe wówczas gdy w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego doszło do zmiany przeznaczenia danego gruntu leśnego, powoduje utratę charakteru prawnego gruntu leśnego, umożliwia podjęcie czynności faktycznych dotyczących wyłączenia gruntu leśnego, a w konsekwencji zmianę w ewidencji gruntów w zakresie dotyczącym oznaczenia użytku gruntowego. To, czy ten drugi etap postępowania, tj. wydanie decyzji zezwalającej na wyłączenie gruntów leśnych nastąpi zależy od inicjatywy właściciela tych gruntów.

Wyrok WSA w Białymstoku z dnia 20 lutego 2018 r., II SA/Bk 856/17

Plan miejscowy nie może ustalać przeznaczenia określonego terenu w ten sposób, że normatywnie określi konkretny podmiot uprawniony do realizowania równie konkretnego zamierzenia tego podmiotu. Nie jest bowiem rolą miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, aby uchwalony przez radę gminy akt prawa miejscowego jako normujący przeznaczenie konkretnego obszaru gminy ustalał korzystanie z tego obszaru, np. przez konkretnego jego właściciela pod ściśle określoną (skonkretyzowaną) inwestycję. Taka podwójna konkretność, tj. zarówno podmiotu (adresata planu miejscowego), jak i przedmiotu (sposobu wykorzystania terenu), jest charakterystyczna dla aktu indywidualnego (decyzji administracyjnej), a nie aktu normatywnego - przepisu gminnego.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 18 września 2019 r., II OSK 2630/17

Pojęcie "trybu sporządzania planu miejscowego" (zwanego też "procedurą planistyczną") - którego zachowanie stanowi przesłankę formalną zgodności planu miejscowego z przepisami prawa - odnosi się do sekwencji czynności, jakie podejmuje organ w celu doprowadzenia do uchwalenia planu miejscowego, począwszy od uchwały o przystąpieniu do sporządzania planu, a na jego uchwaleniu skończywszy. (…)

Uchwalenie aktu planowania (studium, planu miejscowego) zamyka procedurę planistyczną. Uchwalony przez radę gminy akt planowania może być przez ten organ zmieniony lub uchylony, (co też jest traktowane, jako zmiana), ale zgodnie z wyraźnym brzmieniem art. 27 u.p.z.p. każda zmiana studium lub planu miejscowego następuje w takim trybie, w jakim są one uchwalane.

(…) na gruncie konstytucyjnej zasady praworządności, nie można przyjąć, że rada gminy ma kompetencję, aby w trybie autokontroli - na podstawie art. 54 § 3 P.p.s.a., uwzględnić skargę na uchwałę w przedmiocie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, poprzez stwierdzenie jej nieważności. 

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 3 lipca 2019 r., IV SA/Po 294/19

Skoro (…) zagadnienia podziałów oraz scaleń i podziałów nieruchomości przeznaczonych na cele rolne i leśne zostały w niezbędnym zakresie unormowane w ustawach, to oznacza, że uchwałodawca lokalny nie posiada już w tym zakresie kompetencji normodawczej. W szczególności nie jest on więc upoważniony do regulowania w planach miejscowych parametrów działek o przeznaczeniu rolnym lub leśnym, powstających w wyniku podziałów albo scaleń i podziałów.