Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 7 czerwca 2023 r.,  III CZP 153/22

​Prawomocne postanowienie zawierające plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości, w którym komornik wymienił osobę, dla której jest przeznaczona suma przypadająca od nabywcy, wydane na podstawie art. 1037 § 2 k.p.c. i stanowiące tytuł egzekucyjny przeciwko nabywcy nieruchomości, stanowi podstawę wpisu w księdze wieczystej hipoteki powstałej z mocy samego prawa (art. 1037 § 3 k.p.c.), bez nadawania przez sąd tak powstałemu tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności.

 Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 26 lutego 2021 r., III CZP 23/20

​Zakaz obciążania składników majątku dłużnika hipoteką po otwarciu przyspieszonego postępowania układowego, wynikający z art. 246 ust. 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (jedn. tekst: Dz.U. z 2020 r. poz 814 ze zm.), ma zastosowanie także do hipoteki przymusowej.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 października 2020 r., II CSK 769/18

Reguła przewidziana w art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (u.k.w.h.) ma zastosowanie wtedy, gdy z dotychczasowego jednolitego prawa do nieruchomości wyodrębnieniu ulegają prawa do jej części, stanowiące pochodną prawa do całości, co uzasadnia podział obciążeń. Natomiast art. 1718 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych (u.s.m.) dotyczy nabycia ex lege prawa własności przez uprawnionych z własnościowych spółdzielczych praw do lokali, jako pochodnego w stosunku do ich dotychczasowych praw spółdzielczych, niezależnie od prawa przysługującego dotychczasowemu właścicielowi nieruchomości macierzystej; prawo odrębnej własności lokalu, które powstanie, będzie obciążone tak, jak było obciążone własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu, a nie jak prawo własności całej nieruchomości.

Z tego względu podział wynikający z art. 1718 u.s.m., jako mający swoje źródło nie w prawie własności nieruchomości, lecz w obciążeniu tej nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym w postaci własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu, nie może być kwalifikowany, jako podział nieruchomości w rozumieniu art. 76 u.k.w.h. Za taką wykładnią przemawia ratio legis art. 1718 u.s.m., który służy wzmocnieniu i ochronie praw osób uprawnionych do spółdzielczych praw do lokali w przypadku prowadzenia w stosunku do spółdzielni mieszkaniowej postępowania upadłościowego, likwidacyjnego bądź egzekucyjnego.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 stycznia 2020 r., I CSK 451/18   

Domniemanie, że hipoteka została wpisana w księdze wieczystej zgodnie z rzeczywistym stanem prawnym (art. 3 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, jedn. tekst: Dz. U. z 2019 r., poz. 2204) może być podważane nie tylko w drodze powództwa opartego na art. 10 ust. 1 ustawy, lecz także na skutek zarzutów pozwanego właściciela nieruchomości objętej księgą wieczystą, w której ujawniono hipotekę, w sprawie wszczętej przeciwko niemu powództwem zabezpieczonego wierzyciela.

Uchwała  Sądu Najwyższego  z dnia 6 sierpnia 2020 r., III CZP 77/19    

1. Skarga wierzyciela hipotecznego na niedokonanie z urzędu wpisu hipoteki do księgi wieczystej podlega odrzuceniu także wtedy, gdy do założenia tej księgi doszło na skutek wniosku o bezobciążeniowe odłączenie części nieruchomości sprzedanej w postępowaniu upadłościowym (art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece, jedn. tekst: Dz. U. z 2019 r., poz. 2204 w zw. z art. 313 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe, tekst jedn.: Dz. U. z 2020 r., poz. 1228).

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 listopada 2019 r.,  IV CSK 416/18

Administrator hipoteki zabezpieczającej wierzytelności obligatariuszy nie może się jej zrzec przez wyrażenie zgody na bezobciążeniowe wyodrębnienie lokalu.

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 lipca 2020 r., II CSK 568/18

Wpis  hipoteki  do  księgi  wieczystej  ma  charakter  konstytutywny, ale nie  oznacza  to,  że  dłużnik  hipoteczny  nie  może  kontestować  skuteczności materialno-prawnej  podstaw  wpisu.  Nie  ulega  zatem  wątpliwości,  że  zarzuty dłużnika hipotecznego mogą opierać się na zdarzeniach zaistniałych już po wpisie hipoteki do księgi wieczystej. Oczywistym jest też, że dłużnik hipoteczny w sprawie o zapłatę jest uprawniony do podnoszenia zarzutów, które nie były objęte badaniem sądu  wieczysto-księgowego, bowiem  kognicja  sądu  wieczysto-księgowego ogranicza się do zbadania jedynie treści i formy wniosku, dołączonych dokumentów oraz  treść  księgi  wieczystej  (art.  626[8] §  2  k.p.c.). 

Skoro (…)  własnościowe spółdzielcze prawo do lokalu powstało przed złożeniem wniosku o wpis hipoteki przymusowej kaucyjnej, to do obciążenia tego prawa hipoteką (art. 65 ust. 4 pkt 1, w związku z ust. 5 u.k.w.h.) potrzebne było oświadczenie uprawnionego z tytułu tego prawa (art. 245 § 1 i 2 k.c.). 

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 20 maja 2020 r.,  P 2/18

Art. 24 ust. 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2020 r. poz. 266, 321, 568, 695 i 875) w zakresie, w jakim wyłącza przedawnienie należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne zabezpieczonych hipoteką, jest zgodny z art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2019 r., III CZP 49/19

​Wygaśnięcie roszczeń wierzycieli na podstawie art. 9 ust. 2c ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. - Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. Nr 121, poz. 770 ze zm.), pociąga za sobą wygaśnięcie hipotek zabezpieczających ich wierzytelności. 

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 15 maja 2019 r., SK 31/17

Art. 77 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2018 r. poz. 1916 i 2354 oraz z 2019 r. poz. 730) jest zgodny z art. 64 ust. 2 oraz z art. 64 ust. 3 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2019 r., III CZP 90/18

​Hipoteka ustanowiona przez dłużnika na użytkowaniu wieczystym nie wygasa z chwilą przejęcia długu, gdy użytkowanie wieczyste zostało zbyte na rzecz osoby trzeciej (art. 525 k.c.).

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2019 r., III CZP 41/18

​W sprawie o zniesienie współwłasności spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką zabezpieczającą kredyt bankowy i pożyczkę udzieloną współwłaścicielom, sąd - przyznając to prawo jednemu z nich - ustala jego wartość z pominięciem obciążenia hipotecznego, chyba że zachodzą istotne powody przemawiające za jego uwzględnieniem.

Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 marca 2019 r., III CZP 21/18

​W sprawie o podział majątku wspólnego małżonków, obejmującego nieruchomość obciążoną hipoteką zabezpieczającą udzielony małżonkom kredyt bankowy, sąd - przydzielając tę nieruchomość na własność jednego z małżonków - ustala jej wartość, jeżeli nie przemawiają przeciwko temu ważne względy, z pominięciem wartości obciążenia hipotecznego

Uchwała składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2019 r.

​Artykuł 618 § 3 k.p.c. nie wyłącza dochodzenia między małżonkami roszczenia o zwrot kwoty zobowiązania zabezpieczonego hipoteką, spłaconego przez jednego z nich po uprawomocnieniu się postanowienia o podziale majątku wspólnego.

Uchwała Sądu Najwyższego (3) z dnia 8 grudnia 2017 r., III CZP 77/17

W razie zniesienia odrębnej własności lokalu obciążonego hipoteką, hipoteka obciąża nieruchomość, w której skład wchodzi lokal będący wcześniej przedmiotem odrębnej własności.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 26 października 2017 r., II CSK 869/16

Hipoteka przymusowa kaucyjna łączna, która obciążała nieruchomość (udział
w nieruchomości) w dacie sprzedaży przedsiębiorstwa spółdzielni mieszkaniowej w toku postępowania upadłościowego, z mocy prawa obciąża prawo odrębnej własności lokalu, które powstało na podstawie art. 1718 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 18 maja 2017 r., III CSK 197/16

W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2016 r. klienci deweloperów korzystają już z ochrony wynikającej z art. 76 ust. 5 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (u.k.w.h.). Powołany przepis stanowi, że w razie podziału nieruchomości hipoteka obciążająca nieruchomość nie obciąża nieruchomości utworzonych przez podział, które wydzielono w wyniku zadośćuczynienia roszczeniu ujawnionemu w księdze wieczystej przed powstaniem hipoteki. W art. 76 ust. 5 u.k.w.h. należy, więc również upatrywać argumentu przemawiającego za rozstrzyganiem wszelkich wątpliwości co do zakresu ochrony klientów deweloperów na gruncie wcześniejszego stanu prawnego, na ich korzyść. Dodać należy, że jeżeli ustawodawca zaniedbał udzielania takiej ochrony klientom dewelopera wcześniej, dokonanie wykładni przepisów, która uniemożliwiłaby przerzucenie ryzyka prowadzenia przez dewelopera działalności gospodarczej na podmioty słabsze, okazało się niezbędne.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2016 r., V CSK 128/16

Ujawnienie w księdze wieczystej przewidzianej w art. 76 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (u.k.w.h.). hipoteki łącznej ze względu na cel i funkcję ksiąg wieczystych oraz bezpieczeństwo obrotu nieruchomościami powinno nastąpić możliwie najwcześniej. Nie ma jednak uzasadnionych podstaw do przyjęcia, że ujawnienie to jest możliwe tylko wraz z założeniem nowej księgi wieczystej dla nieruchomości wydzielonej w wyniku podziału lub przeniesienia albo też, że jest ograniczone innym terminem. Ustawodawca nie ograniczył żadnym terminem dokonania z urzędu wpisu hipoteki łącznej, co jest równoznaczne z uznaniem, że przeniesienie obciążeń może być dokonane, także po zbyciu na rzecz osoby trzeciej wydzielonej nieruchomości.

Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 lutego 2016 r., V CSK 375/15

Bez względu na to, czy przeniesienie obciążeń z księgi macierzystej do księgi utworzonej (przyłączonej) następuje jednocześnie z wydzieleniem (powstaniem) nowej nieruchomości czy później, to chodzi tu o przeniesienie istniejących obciążeń, a nie stworzenie nowych. Przyjęta w postanowieniu Sądu Najwyższego z dnia 18 lutego 2010 r., II CSK 406/089 wykładnia, prowadząca do wniosku że jest możliwe przeniesienie z urzędu obciążenia (wpisu już wcześniej dokonanego) nawet po zbyciu takiej "nowo powstałej nieruchomości" przez nabywcę na rzecz osoby trzeciej zapobiega nadużyciom. Gdy osoba trzecia (kolejny nabywca) działa w dobrej wierze chroni ją rękojmia wiary publicznej ksiąg wieczystych i wpisane z urzędu obciążenie zostanie wykreślone w wyniku uwzględnienia powództwa o uzgodnienie stanu księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece).